در این مطلب می خوانید:
با این حال، آنچه که ما امروز به عنوان کارآفرینی می شناسیم ، تنها صد سال است که رواج پیدا کرده است.
به عبارت دیگر، اینکه به کارآفرینی به عنوان یک علم نگاه کنیم و اساتیدی در دانشگاه آن را به دیگران آموزش دهند و یا اینکه فردی بخواهد بین کارآفرینی یا کارمندی یکی را انتخاب کند، موضوع جدیدی است که در یک قرن گذشته مورد توجه قرار گرفته است.
ژوزف شومپیتر( پدر کارآفرینی) کارآفرینی را اینطور تعریف می کند:” کارآفرینی یعنی درک و بهره برداری از فرصتها”.
اما سوال اینجاست که چطور می شود یک کارآفرین موفق شد؟ افراد کارآفرین چه ویژگی هایی دارند و چطور می شود به این ویژگی ها دست پیدا کرد. در ادامه ابتدا می بینیم که کارآفرین و کارآفرینی چطور تعریف شده است و بعد از آن ویژگی های کارآفرینان را بررسی کرده و در انتها به تعدادی از کارآفرینان موفق ایران اشاره می کنیم.
کارآفرینی چیست؟
تعریف کارآفرین و مفهوم کارآفرینی در نگاه اول ساده به نظر می رسد، اما تعریف دقیقی برای این کلمات که همه با آن موافق باشند وجود ندارد. هر یک از این تعاریف موجود بر بخش های مختلفی از فرایند کارآفرینی و ویژگی هایی که یک کارآفرین باید داشته باشد تاکید دارند.
با این حال، در بین همه تعاریف چند ویژگی وجود دارد که به نظر می رسد همه آن را به نوعی به کارآفرین ها نسبت می دهند:
- خلق ثروت
- ساختن آینده
- خلاقیت
- پیشرو بودن
- پیش بینی آینده
- ایجاد اشتغال
- جرات ریسک کردن
- ارزش آفرینی
همانطور که در بالا اشاره شد، ژوزف شومپیتر که به اعتقاد بسیاری پدر کارآفرینی است، این واژه را درک و بهره برداری از فرصت ها می داند.
البته تعریف شومپیتر صرفا به این تعریف خلاصه نمی شود و او جنبه های مختلف کارآفرینی را بسیار فراتر از فرصت پروری و فرصت جویی می دانست. برای مثال او بین نوآوری و کارآفرینی رابطه ویژه را در نظر می گیرد و بر این اساس به پنج روش نوآوری برای کارآفرین شدن اشاره می کند. این پنج روش عبارتند از:
- ایجاد بازار جدید برای محصول جدید
- معرفی کالای جدید
- ایجاد ساختار جدید برای صنعت موجود
- استفاده از روش جدید برای تولید محصول قدیمی
- پیدا کردن و استفاده از منبع جدید برای تامین مواد اولیه
کارآفرینان موفق چه ویژگی های شخصیتی دارند؟
معمولا زمانی که درباره ویژگی های شخصیتی کارآفرینان جستجو می کنیم، به ویژگی هایی مثل روحیه کار تیمی داشتن، ریسک پذیری، آغاز گر بودن و مواردی شبیه به آن اشاره می شود. اما برای واضح تر شدن این موضوع بهتر است که آن را از جنبه های مختلفی بررسی کنیم.
برای مثال وقتی درباره ویژگی های شخصیتی کارآفرین ها صحبت می کنیم، آیا باید آن را با ویژگی های شخصیتی یک مدیرعامل مقایسه کرد؟ یا مقایسه یک کارمند با یک کارآفرین از لحاظ بررسی ویژگی های شخصیتی کار درستی است؟
از آنجایی که کارآفرینان در ابتدای مسیر شروع کسب و کار خود در جایگاه مدیر نیز قرار می گیرند، جدا کردن ویژگی های یک کارآفرین از یک مدیر کار سختی به نظر می رسد. بر همین اساس، محققان کارآفرینانی را که به عنوان مدیر ارشد فعالیت می کنند با مدیران ارشدی مقایسه می کنند که کارمند هستند.
یکی از مدل هایی که بر اساس آن می توان به شکلی دقیق تر ویژگی های یک کارآفرین را بررسی کرد، مدل پنج عامل شخصیت است. در این مدل پنج ویژگی بررسی می شود که عبارتند از: برونگرایی (فاکتور E)، وجدان و مسئولیت پذیری (فاکتور C)، باز بودن نسبت به تجربه‌های جدید (فاکتور O)، سازگار و موافق بودن (فاکتور A)، نوروتیک بودن (فاکتور N).
تحقیقات مختلفی درمورد اینکه یک کارآفرین باید کدام یک از این ویژگی های را داشته باشد انجام شده است. در معتبرترین و شناخته شده ترین این تحقیقات، باز بودن نسبت به تجربه‌های جدید، وجدان و مسئولیت پذیری جز اصلی ترین این ویژگی ها در در نظر گرفته شده است.
به عبارت دیگر، یک کارآفرین در پذیرفتن تجربه های جدید و در بحران از مدیران بالاتر است. اما در توافق پذیری و نوروتیک بودن از آنها پایین تر قرار می گیرد. در مورد برون گرایی هم تفاوت خاصی بین آنها وجود ندارد.
وجدان و مسئولیت پذیری خود به 6 مؤلفه یعنی نظم، شایستگی و توانمندی، انضباط فردی، تلاش برای موفقیت، رفتار و نگرش سنجیده، تلاش برای موفقیت تقسیم می شود. جالب است که هیچ تحقیقی نشان نمی دهد که بین برون گرایی و کارآفرین بودن رابطه مستقیم و موثری وجود دارد.
کارآفرینان به چه مهارت هایی نیاز دارند؟
بدون تردید ورود به دنیای کارآفرینی به مهارت و دانشی فراتر از ویژگی های فردی نیاز دارد. به همین دلیل بهتر است به جای بررسی ویژگی های شخصیتی یک کارآفرین، حداقل مهارت های لازم برای ورود به دنیای کارآفرینی را بررسی کرد. بعضی از این مهارت ها عبارتنداز:
- تشخیص و تحلیل فرصت ها: فرصت شناسی یکی از مهارتهای لازم و ضروری برای تبدیل شدن به یک کارآفرین موفق است.
- تامین و مدیریت منابع: تشخیص و اختصاص دادن منابع موجود آن هم در زمان مناسب از دیگر ویژگی های اساسی برای تبدیل شدن به یک کارآفرین موفق است. عدم درک درست منابع می تواند حیات یک کسب و کار را به راحتی به خطر بیندازد.
- مهارت راه اندازی و مدیریت: فرقی نمی کند که نوع کسب و کار چه باشد؛ درک عمیق از مفهوم کسب و کار یکی از نیازهای ضروری در فرایند راه اندازی یک کسب و کار نوپاست. برنامه ریزی، تشخیص عوامل کلیدی، یادگیری مهارت سازمانی و مهارت مذاکره و …. در نهایت بر روی موفقیت یا شکست یک کسب و کار تاثیر می گذارد.
- تنظیم طرح کسب و کار: بیزینس پلن(Business Plan)، سندی است که مسیر یک کسب و کار را از شروع تا انتها نشان می دهد. با وجود اینکه طرح تجاری معمولا برای ارائه به سرمایه گذران و بانک ها تهیه می شود، اما باید قبل از هر چیز برای خود کارآفرین مفید باشد تا بتواند تصویر واضح و روشنی از کسب و کار خود داشته باشد.
کارآفرینان موفق ایرانی
همانطور که در بالا به آن اشاره شد، کارآفرینی و کارآفرین به معنایی که امروزه به کار می بریم، حدود 100 سال است که رواج پیدا کرده است. در ایران نیز آنچه ما به عنوان کارآفرینی می شناسیم عمر طولانی ندارد. با این حال، کارآفرینان موفق و شناخته شده ای بسیاری با وجود تمام محدودیت ها فعالیت کرده اند و توانسته اند به موفقیت قابل توجهی دسترسی پیدا کنند.
افرادی مثل دکتر ماکان آریا پارسا مدیر هولدینگ پارس پندار، محمدجواد شکوری، سعید شکوری، نازنین دانشور، بیژن زمانی و … از جمله کارآفرینان موفق ایارن هستند. بررسی هر یک از این افراد می تواند الگوی مناسبی برای آنهایی باشد که می خواهند در مسیر کارآفرین شدن و کارآفرینی قدم بدارند.
سخن پایانی
کارآفرین و کارآفرینی اگر چه نزدیک به 300 سال است که وجود دارد، اما مفهومی که امروز با شنیدن این کلمات در ذهن ما نقش می بندد، تنها نزدیک به یک قرن است که مورد استفاده قرار می گیرد.
زمانی که از کارآفرینی و کارآفرینی صحبت می شود، نمی توان به موفق شدن در این مسیر اشاره نکرد. همانطور که در این مقاله به آن اشاره شد، علاوه بر ویژگی های شخصیتی یک کارآفرین موفق باید مهارت های لازم برای تحقق آن نیز فراهم باشد.